Οι γερμανικές τράπεζες στην κορυφή

Σχεδόν οι πάντες αναγνωρίζουν ότι, για να ξεπεραστεί η τρέχουσα οικονομική δυσπραγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαιτείται βαθύτερη ολοκλήρωση, με πρώτο βήμα την τραπεζική ένωση υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ωστόσο, η τραπεζική ένωση της Ευρώπης απαιτεί επίσης και ενιαίους κανόνες για την εκκαθάριση των αφερέγγυων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων – και αυτό έχει αποτελέσει κρίσιμο σημείο διαφωνίας.

Η Γερμανία αντιτίθεται στο νέο μηχανισμό εξυγίανσης τραπεζών, ο οποίος προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κερδίζοντας έτσι ηθική και πολιτική στήριξη στην πατρίδα, απεικονίζοντας τη στάση της ως μία προσπάθεια για προστασία των Γερμανών φορολογουμένων: Γιατί πρέπει οι Γερμανοί «μέρμηγκες» να πληρώσουν για τους Ευρωπαίους «τζίτζικες»; Στην πραγματικότητα, η στάση της Γερμανίας είναι ένα τέχνασμα που κρύβει την ανταγωνιστική συμπεριφορά της, σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση επιχορηγεί τις γερμανικές τράπεζες και τη βιομηχανία σε βάρος όλων των άλλων –συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών φορολογουμένων.

Η ενιαία αγορά της Ευρώπης υπήρξε η μεγαλύτερη επιτυχία της ευρωπαϊκής πολιτικής μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενισχύοντας την οικονομική ανάπτυξη και προωθώντας την πολιτιστική ανταλλαγή. Μία ενιαία αγορά, ωστόσο, προϋποθέτει ισότιμους όρους ανταγωνισμού, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εργαστεί σκληρά για να επιτευχθεί αυτό σε πολλούς τομείς κατά τη διάρκεια των χρόνων.

Μέχρι τώρα, η κύρια εξαίρεση αφορούσε τα τραπεζικά. Η αναδυόμενη τραπεζική ένωση δεν είναι μόνο το πρώτο βήμα προς μία Ευρωπαϊκή δημοσιονομική ένωση· είναι και το τελικό βήμα προς την ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ενιαίας Αγοράς. Χωρίς κοινό μηχανισμό εξυγίανσης επί ίσοις όροις, η ενιαία αγορά θα παραμείνει ημιτελής.

Κατ’ αρχήν, οι τραπεζικοί κανόνες της ΕΕ είναι κοινοί για όλα τα κράτη μέλη. Στην πράξη, η εφαρμογή τους είχε αφεθεί μέχρι πρόσφατα στις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, οι οποίες εφάρμοσαν πολύ διαφορετικά πρότυπα. Το πιο σημαντικό είναι ότι, ενώ οι κρατικές επιδοτήσεις σε όλους τους άλλους τομείς είναι απαγορευμένες, είναι κοινώς αποδεκτές στον τραπεζικό τομέα –όχι μόνο οι άμεσες επιχορηγήσεις, όπως η γερμανική διάσωση διάφορων Landesbanken (τραπεζών ομόσπονδων κρατιδίων) μετά την αμερικανική κρίση των subprime στεγαστικών δανείων, αλλά και οι έμμεσες επιδοτήσεις επίσης. Ορισμένοι έμποροι γαλλικών τραπεζών υπερηφανεύονται ανοιχτά για την υποστήριξη της γαλλικής κυβέρνησης, η οποία δεν θα αφήσει ποτέ τις τράπεζές της να αποτύχουν.

Δυστυχώς, δεν πρόκειται για ένα αποκλειστικά γαλλικό ή γερμανικό πρόβλημα. Όλοι οι παίκτες της αγοράς γνωρίζουν ότι οι κυβερνήσεις της ΕΕ δεν θα αφήσουν τις μεγάλες τράπεζες να αποτύχουν. Αυτή η έμμεση επιδότηση δεν κοστίζει μονάχα δισεκατομμύρια ευρώ στους φορολογούμενους της κάθε χώρας· αλλά υπονομεύει και τον ανταγωνισμό, διότι πολύ απλά, δεν είναι όλες οι επιδοτήσεις ίσες. Άσχετα από τα θεμελιώδη, μία γερμανική τράπεζα θεωρείται ασφαλέστερη από μία ιταλική, διότι η έμμεση εγγύηση της γερμανικής κυβέρνησης είναι πολύ πιο πολύτιμη από αυτή της ιταλικής.

Ως αποτέλεσμα, οι γερμανικές τράπεζες έχουν χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης και –με όλα τα υπόλοιπα να είναι ισότιμα- υψηλότερη κερδοφορία. Στο βαθμό που τμήμα του χαμηλότερου κόστους επιστρέφεται στους πελάτες, ακόμη και οι βιομηχανικές επιχειρήσεις στη Γερμανία απολαμβάνουν χαμηλότερο κόστος κεφαλαίου, αποκτώντας έτσι ένα αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι των Ευρωπαίων ανταγωνιστών τους.

Ένας τρόπος για να αποφευχθεί η στρέβλωση αυτή, θα ήταν η δημιουργία ενός μηχανισμού για τη διάσωση όλων των τραπεζών με ευρωπαϊκά χρήματα. Αλλά, η προσέγγιση αυτή δεν θα έβαζε μόνο στο στόχο τους Γερμανούς φορολογούμενους· αλλά θα δημιουργούσε και στρεβλά κίνητρα σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, μεγιστοποιώντας την αστάθεια.

Η προτιμώμενη εναλλακτική λύση είναι η δημιουργία ενός κοινού μηχανισμού επίλυσης, ο οποίος θα ισχύει για όλη την Ευρώπη, άσχετα με τη χώρα προέλευσης μίας τράπεζας. Ένας τέτοιος μηχανισμός θα μπορούσε να αποτρέψει την ανάγκη για κρατική παρέμβαση.

Η πρόσφατη πρόταση από τον Michel Barnier, τον Ευρωπαίο Επίτροπο για την Εσωτερική Αγορά και τις Υπηρεσίες, είναι μία προσπάθεια για την εφαρμογή αυτής της λύσης. Παρέχει έναν κοινό μηχανισμό εξυγίανσης για όλες τις τράπεζες της Ευρώπης, ο οποίος επιβάλλει απώλειες που θα πρέπει να απορροφηθούν από τους μετόχους, τους κατόχους ομολόγων, και τους μεγάλους καταθέτες προτού δεσμευτούν οποιαδήποτε κυβερνητικά χρήματα. Για την παροχή βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης σε μία τράπεζα κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε αναδιάρθρωσης, το σχέδιο της Επιτροπής θα δημιουργήσει ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο, βάζοντας όλες τις τράπεζες επί ίσοις όροις.  

Η πρόταση της Επιτροπής απέχει πολύ απ’ το να είναι τέλεια. Αφότου «εξαλειφθούν» οι τραπεζικοί μέτοχοι, και αφότου οι πιστωτές δεχτούν «κούρεμα» 8%, το Ευρωπαϊκό Ταμείο μεταμορφώνεται σε ταμείο διάσωσης, δικαιολογώντας έτσι ορισμένους από τους φόβους της Γερμανίας. Επιπλέον, δεν υπάρχει ρητή απαγόρευση των εθνικών, κυβερνητικών σχεδίων διάσωσης.

Ακόμα κι έτσι, η πρόταση είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Η γερμανική κριτική θα πρέπει να κατευθυνθεί προς τη βελτίωσή της, και όχι το θάψιμο οποιασδήποτε ιδέας προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι Γερμανοί φορολογούμενοι έχουν πληρώσει ακριβά για τα λάθη των γερμανικών τραπεζών. Το 2008, όταν οι Landesbanken βρέθηκαν γεμάτες με αμερικανικές υποθήκες subprime, η γερμανική κυβέρνηση εφήρμοσε πακέτο διάσωσης €500 δις, σε βάρος των φορολογουμένων της. Το 2010, όταν οι γερμανικές τράπεζες ήταν υπερβολικά εκτεθειμένες –στο βαθμό των $704 δις – προς την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, και την Ισπανία, οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι και η ΕΚΤ τους βοήθησαν να επιστρέψουν το μεγαλύτερο μέρος αυτών των χρημάτων πίσω στη χώρα. Η μεγαλύτερη απειλή για τους Γερμανούς φορολογούμενους δεν είναι η ασωτία της Νότιας Ευρώπης, αλλά οι ίδιες οι τράπεζές τους.

Υπό αυτή την έννοια, η τραπεζική ένωση δεν είναι ένα σχέδιο που θα επιβαρύνει τους Γερμανούς φορολογούμενους με τις απώλειες των χρεοκοπημένων τραπεζών της Νότιας Ευρώπης· αντ’ αυτού, είναι ένας μηχανισμός που θα καταστήσει ισότιμες όλες τις τράπεζες (συμπεριλαμβανομένων των γερμανικών), ως προς το ότι θα πρέπει να λογοδοτούν για τα λάθη τους, ελαττώνοντας έτσι την επιβάρυνση στους εγχώριους φορολογούμενους. Είναι πια καιρός να καταλάβουν οι Γερμανοί ψηφοφόροι ότι οι «τζίτζικες» κρύβονται στα κέντρα των ίδιων τους των πόλεων.

www.banknews.gr