Τρίτη, Ιανουαρίου 07, 2014
Unknown
Το καρτ ποστάλ που παρουσιάζουμε δείχνει τη μικρή ακόμη πόλη του Αγίου Νικολάου, το 1925. Η πόλη βεβαίως δεν είναι μόνο αυτή που φαίνεται. Δεν είναι δηλαδή ένα ψαροχώρι, όπως θα συμπέραινε κανείς. Ο πληθυσμός έφτανε τους 800 ανθρώπους και από το 1900 ήταν δήμος, πρωτεύουσα του νομού, είχε σταθμό χωροφυλακής, δημοτικό σχολείο, λιμεναρχείο, ειρηνοδικείο κ.α.
Η πόλη του Αγίου Νικολάου μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1870, ήταν ένα μικρό λιμάνι, σχεδόν ακατοίκητο. Αμέσως μετά τη μεγάλη κρητική επανάσταση του 1866 – 69, η οθωμανική διοίκηση της Κρήτης αποφάσισε να χτίσει έναν οικισμό δίπλα στο λιμάνι, ώστε να αναδειχτεί σε πρωτεύουσα της διοίκησης (νομού Λασιθίου), που μέχρι τότε στην ουσία ήταν η Σητεία, και να μεταφερθεί εκεί η έδρα του Οθωμανού διοικητή. Την πολύτιμη πληροφορία για το χτίσιμο της πόλης του Αγίου Νικολάου μας παρέχει ο τότε υποπρόξενος της Ρωσίας στην ανατολική Κρήτη, Ιωάννης Μιτσοτάκης, οικονομικός παράγοντας της εποχής και κρυφός χρηματοδότης αλλά και σύμβουλος των επαναστατών. Σε μια επιστολή του, περιγραφή της οικονομικόκοινωνικής κατάστασης στην περιοχή μετά το τέλος της επανάστασης, προς τον πρόξενο της Ρωσίας στα Χανιά, Λαγκόβσκι, αναφέρει:
«Άγιος Νικόλαος, λιμήν ευρύς και ασφαλής, όπου η Κυβέρνησις προτίθεται πόλιν πρωτεύουσαν της Διοικήσεως Λασιθίου· δια των λιμένων τούτων (σημείωση Candianews: προηγουμένως κάνει αναφορά στην επαρχία Μεραμπέλλου και στην ύπαρξη δύο λιμανιών, της Σπιναλόγκας και του Αγίου Νικολάου)η επαρχία αύτη και αι πλησίον ενεργούσι σημαντικόν εμπόριον ελαίου, ξυλοκεράτων, αμυγδάλων, ακονίων και λοιπών· πρότερον ο λιμήν Αγίου Νικολάου ήτο κεκλεισμένος εις τα υπό ξένην σημαίαν πλοία, αλλά μετά την τελευταίαν επανάστασιν αφέθη ελεύθερος».
Η επιστολή υπάρχει στο αρχείο «Ι. Μιτσοτάκη», στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και στάλθηκε στις 4 Ιουλίου 1870. Την είχαμε παρουσιάσει για πρώτη φορά στο δεύτερο μέρος του ένθετου της «Πατρίδας» με τον τίτλο «Κρήτης Ανθρωπογεωγραφία», τον Φεβρουάριο του 2008.
Σε άλλο κείμενο του Ι. Μιτσοτάκη, πέντε χρόνια αργότερα, το 1875, στο οποίο επιχειρεί να καταγράψει τον πληθυσμό των οικισμών της ανατολικής Κρήτης, κάνει αναφορά για 20 χριστιανικές οικογένειες, με συνολικό πληθυσμό 100 κατοίκων, στον Άγιο Νικόλαο.
Η πρώτη και μοναδική επίσημη απογραφή επί Τουρκοκρατίας έγινε το 1881. Οι κάτοικοι του Αγίου Νικολάου ήταν 95, από τους οποίους 87 χριστιανοί (54 άνδρες και 33 γυναίκες) και 8 μουσουλμάνοι. Τότε ο Άγιος Νικόλαος ανήκε στο δήμο Κριτσάς.
Ο ανθυπολοχαγός του πεζικού, Νικόστρατος Καλομενόπουλος, στα «Κρητικά», που εξέδωσε το 1894, μας πληροφορεί ότι είχε 45 χριστιανικές και 5 μουσουλμανικές οικογένειες. Έδινε και μια περιγραφή της κωμόπολης, όπως την ονόμαζε: «Έχει ευρύχωρον και ασφαλή λιμένα σχηματιζόμενον εκ δύω μικρών νησίδων, νέας και ευρείας οικοδομάς, Τελωνείον, Λιμεναρχείον, Ειρηνοδικείον, πολλά καταστήματα, αποθήκας κλ»
Στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας, τον Ιούνιο του 1900, πλέον η πόλη έχει μεγαλώσει και ο πληθυσμός έχει αυξηθεί σημαντικά. Ο Άγιος Νικόλαος είναι η πρωτεύουσα του δήμου Αγίου Νικολάου, στον οποίο έχει ενταχθεί και ο παλιός δήμος, η Κριτσά. Ο συνολικός πληθυσμός φτάνει τις 509 ψυχές. Οι 503 (287 άνδρες και 216 γυναίκες) είναι χριστιανοί και οι 6 μουσουλμάνοι.
Η προηγούμενη ιστορία
Η σημερινή πόλη είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Λατούς προς Καμάρα, επίνειο της Λατούς Ετέρας (σημαντική ορεινή πόλη των Δωριέων, 3,5 χιλιόμετρα βόρεια της Κριτσάς). Οι δύο πόλεις αποτελούσαν μια διοικητική ενότητα τον 3ο π.Χ. αιώνα , λάτρευαν την ίδια θεότητα, την Ειλειθυία, προστάτιδα των τοκετών κι είχαν ενιαία νομίσματα που από το ένα μέρος εικόνιζαν την Ειλειθυία ή την Άρτεμη κι από το άλλο τον Ερμή με τη λέξη ΛΑΤΙΩΝ. Οι πολίτες της Λατούς προς Καμάρα ονόμαζαν τους εαυτούς τους Καμαρίτες.
Η σημερινή πόλη είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Λατούς προς Καμάρα, επίνειο της Λατούς Ετέρας (σημαντική ορεινή πόλη των Δωριέων, 3,5 χιλιόμετρα βόρεια της Κριτσάς). Οι δύο πόλεις αποτελούσαν μια διοικητική ενότητα τον 3ο π.Χ. αιώνα , λάτρευαν την ίδια θεότητα, την Ειλειθυία, προστάτιδα των τοκετών κι είχαν ενιαία νομίσματα που από το ένα μέρος εικόνιζαν την Ειλειθυία ή την Άρτεμη κι από το άλλο τον Ερμή με τη λέξη ΛΑΤΙΩΝ. Οι πολίτες της Λατούς προς Καμάρα ονόμαζαν τους εαυτούς τους Καμαρίτες.
Ελληνορωμαϊκή περίοδος
Η Λατώ προς Καμάρα, ως λιμάνι, αναπτύχθηκε την περίοδο αυτή πληθυσμιακά και οικονομικά ενώ αντίθετα η Λατώ άρχισε να φθίνει. Από την περίοδο αυτή έχουν ανεβρεθεί αγάλματα, επιγραφές και πολλοί τάφοι στην περιοχή του ποταμού. Τα κτερίσματα των τάφων αρκετά από τα οποία είναι ενδιαφέροντα, εκτίθενται στο αρχαιολογικό Μουσείο.
Η Λατώ προς Καμάρα, ως λιμάνι, αναπτύχθηκε την περίοδο αυτή πληθυσμιακά και οικονομικά ενώ αντίθετα η Λατώ άρχισε να φθίνει. Από την περίοδο αυτή έχουν ανεβρεθεί αγάλματα, επιγραφές και πολλοί τάφοι στην περιοχή του ποταμού. Τα κτερίσματα των τάφων αρκετά από τα οποία είναι ενδιαφέροντα, εκτίθενται στο αρχαιολογικό Μουσείο.
Πρώτη Βυζαντινή περίοδος
Εξακολουθούσε να υπάρχει ως αξιόλογη πόλη , η Επισκοπή Καμάρας , όπως αναφέρεται στο Συνέκδημο από τον Ιεροκλή.
Εξακολουθούσε να υπάρχει ως αξιόλογη πόλη , η Επισκοπή Καμάρας , όπως αναφέρεται στο Συνέκδημο από τον Ιεροκλή.
candianews.gr
