Τρίτη, Ιουνίου 25, 2013
Unknown
Οι επενδυτές το έχουν βάλει στα πόδια μετά την προειδοποίηση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) ότι μπορεί να διακόψει σύντομα την υπερβολικά χαλαρή νομισματική της πολιτική. Οι ανησυχίες τους μπορεί να απευθύνονται στη λάθος κεντρική τράπεζα. Μία έξοδος από τα μέτρα της εποχής της κρίσης, θα είναι δύσκολο έργο, οπουδήποτε. Αλλά, οι περισσότεροι κεντρικοί τραπεζίτες –και τα πολιτικά αφεντικά τους- έχουν σαφή ιδέα της ομαλότητας στην οποία επιθυμούν να επιστρέψουν. Δεν ισχύει το ίδιο και για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Στην ευρωζώνη, τα πράγματα μπορεί να πάρουν άσχημη τροπή.
Η αιτία είναι η ίδια που μαστίζει την ευρωζώνη από την αρχή της κρίσης: η απροθυμία των φορέων χάραξης πολιτικής, ιδιαίτερα της Γερμανίας, να συμφιλιωθούν με τη λογική του πως πρέπει να δουλεύει μία νομισματική ένωση. Ο γερμανικός σκεπτικισμός σχετικά με τα μέτρα καταπολέμησης της κρίσης της ΕΚΤ, είναι γνωστός. Ο Jens Weidmann, ο πρόεδρος της Bundesbank, εξέφρασε την αντίθεσή του στις «οριστικές νομισματικές συναλλαγές» -τη δέσμευση της ΕΚΤ να αγοράσει ομόλογα από τις πληγείσες οικονομίες για να βάλει τέλος στους φόβους περί κατάρρευσης του ευρώ.
Οι μεγαλύτερες χώρες της ευρωζώνης δείχνουν πάντα προτίμηση στις επιθετικές πολιτικές. Αυτό εξηγεί γιατί η ΕΚΤ δεν ήταν όσο εξυπηρετική όσο θα έπρεπε, δεδομένης της ύφεσης και της στασιμότητας των τραπεζικών πιστώσεων.
Η ΕΚΤ, θα ήταν παράλογο να επιδιώξει να επιστρέψει στο φυσιολογικό τώρα. Αλλά, ακόμη και όταν η στιγμή είναι κατάλληλη, οι φυσιολογικές νομισματικές συνθήκες θα είναι εφικτές μόνο εφόσον το τραπεζικό σύστημα ολόκληρης της Ευρώπης λειτουργήσει σωστά. Ωστόσο, η γερμανική νοοτροπία απεχθάνεται ένα από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά ενός τέτοιου συστήματος: τις ροές κεφαλαίων από τη Γερμανία προς άλλα κράτη της ευρωζώνης.
Ο διατραπεζικός δανεισμός, μεγάλο μέρος του οποίου είναι μικρής διαρκείας, αποτελεί την κύρια αρτηρία για την εξασφάλιση πίστωσης στην πραγματική οικονομία. Όμως, μία τράπεζα θα δανείσει σε μία άλλη, μόνο εάν βεβαιωθεί ότι η αντισυμβαλλόμενη τράπεζα θα μπορεί να επιστρέψει τα χρήματα –μία ικανότητα που εξαρτάται τόσο από τη ρευστότητα όσο και την φερεγγυότητα. Όταν ο διατραπεζικός δανεισμός πάγωσε σε όλο τον κόσμο το 2008, οι κεντρικές τράπεζες έκαναν αυτό που έπρεπε, και πλημμύρισαν τις τράπεζες με χρήματα.
Ο στόχος τέτοιων προστατευτικών δικτύων αντιστήριξης των κεντρικών τραπεζών, είναι να κάνουν τις τράπεζες να εμπιστεύονται η μία την άλλη, έτσι ώστε να συνεχίζεται ο διατραπεζικός δανεισμός –και για να τον αντικαθιστούν έως ότου συμβεί. Η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας τα έχουν βρει σχετικά εύκολα: χρειάζεται απλώς να στηρίξουν την εθνική διατραπεζική αγορά τους. Το καθήκον της ΕΚΤ, να διατηρήσει τη διατραπεζική αγορά σε ολόκληρη την ευρωζώνη των 17 κρατών, είναι εντελώς διαφορετική υπόθεση.
Κάθε χώρα έχει το δικό της τραπεζικό σύστημα, το οποίο καλύπτεται κυρίως από τράπεζες με έδρα εντός της χώρας, με τα περιουσιακά στοιχεία τους να είναι δυσανάλογα εγχώρια, και την εποπτεία από τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές. Το να βεβαιωθεί μία μονάχα κεντρική τράπεζα ότι τα 17 τραπεζικά της συστήματα λειτουργούν καλά, είναι από μόνο του δύσκολο. Το να βεβαιωθεί ότι λειτουργούν και πέραν των συνόρων, είναι ακόμη δυσκολότερο. Η μείωση της εμπιστοσύνης στις προβληματικές κυβερνήσεις και τις τράπεζες το 2010, «έπνιξε» τον τραπεζικό δανεισμό στις χώρες με πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών –με τη Γερμανία να είναι η πιο σημαντική χώρα- και στις χώρες με ελλείμματα.
Αυτό κρύβεται πίσω από την αύξηση των ισολογισμών της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών στις πληγείσες οικονομίες. Οι ισπανικές, οι ιρλανδικές και οι υπόλοιπες τράπεζες που κάποτε στηρίζονταν στον διατραπεζικό δανεισμό στην Ευρώπη, αποκλείστηκαν από τα πάντα, πλην της ρευστότητας των κεντρικών τραπεζών. Η ΕΚΤ χορήγησε μακροπρόθεσμα δάνεια και οι κεντρικέ τράπεζες-μέλη έχουν παράσχει ρευστότητα έκτακτης ανάγκης.
Αυτός είναι και ένας ακόμη λόγος για τον οποίο οι εθνικές τράπεζες στις πληγείσες χώρες έχουν συσσωρεύσει μεγάλα ισοζύγια χρέους στους λεγόμενους λογαριασμούς «Target2» μαζί με την υπόλοιπη ευρωζώνη. Θα ήταν λάθος να υποστηρίξει κανείς ότι αυτό βάζει στο στόχαστρο τους Γερμανούς φορολογούμενους για τις τράπεζες στη Μεσόγειο ή την Ιρλανδία. Ωστόσο, η οικονομική πραγματικότητα είναι ότι οι γερμανικές τράπεζες (και οι τράπεζες των υπολοίπων χωρών με πλεονάσματα) διασώθηκαν από μία ΕΚΤ η οποία λειτουργούσε στη θέση αναπληρωτή για το διασυνοριακό δανεισμό τους: δεν θα είχαν επιζήσει ένα κύμα τραπεζικών πανικών από την Αθήνα μέχρι τη Λισαβόνα.
Για να ελαττώσει το εύρος των δραστηριοτήτων της η ΕΚΤ, πρέπει να συνεχιστούν αυτού του είδους οι ιδιωτικές διασυνοριακές πιστώσεις: Πρέπει και πάλι να δανείσουν οι γερμανικές τράπεζες στις ισπανικές. Είναι αλήθεια ότι οι πληγείσες χώρες κινούνται προς την κατεύθυνση των ισορροπημένων ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών –αλλά μόνο υπό τις συνθήκες της οικονομικής ύφεσης. Καθώς η κρίση υποχωρεί, οι ανισορροπίες στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών θα επανεμφανιστούν. Ενώ η πίστωση πριν την κρίση πήγαινε συχνά χαμένη, αυτό που απαιτεί η οικονομική αποτελεσματικότητα είναι οι πλουσιότεροι αποταμιευτές να δανείζουν στους φτωχότερους δανειστές (οι οποίοι οφείλουν να αναπτύξουν καλύτερα τα δανεισμένα κεφάλαια). Πράγματι, ένας εκ των στόχων του ενιαίου νομίσματος είναι κάνει ευκολότερη αυτήν ακριβώς τη διαδικασία.
Μία τραπεζική που θα απευθύνεται πραγματικά σε ολόκληρο το φάσμα της Ευρώπης –όπου οι τράπεζες δεν θα έχουν δείχνουν μεροληψία προς την εθνική τους οικονομία- δεν πρόκειται να γίνει πραγματικότητα έως ότου ολοκληρωθεί η τραπεζική ένωση. Προς το παρόν, ομαλοποίηση σημαίνει και επιστροφή στο προ-κρίσης διατραπεζικό σύστημα. Αν η ΕΚΤ κάνει ένα βήμα πίσω, τότε η ιδιωτικές τράπεζες οφείλουν να κάνουν ένα βήμα προς τα μπρος. Η Γερμανία δε μπορεί να έχει το ένα δίχως το άλλο.
banknews.gr
